Tłumacz i wielka polityka

16 maja w Moskwie w wieku 81 lat zmarł Wiktor Suchodriew, osobisty tłumacz Nikity Chruszczowa i Leonida Breżniewa. Wielokrotnie tłumaczył z języka rosyjskiego na angielski rozmowy sekretarzy generalnych KPZR z prezydentami USA i jak mało kto znał sekrety zimnej wojny. Nazywany był „królem tłumaczy” i „angielskim głosem sowieckich wodzów”. Znał podobno kilkanaście akcentów języka angielskiego i używał ich w zależności od tego,  którego  światowego przywódcę akurat tłumaczył. Ale do historii przeszedł też z powodu słów, które przetłumaczył wprawdzie poprawnie, ale niezbyt szczęśliwie. Chodzi o słynne zdanie Nikity Chruszczowa „My was pochowamy”, wypowiedziane pod adresem ambasadorów zachodnich na przyjęciu w polskiej ambasadzie w Moskwie 18 listopada 1956 r.

Słowa sekretarza generalnego KPZR, przetłumaczone na angielski jako „We will bury you”, wywołały burzę na Zachodzie i zostały odebrane jako jawna groźba. Wydawało się, że przywódca ZSRR grozi Stanom Zjednoczonym i ich zachodnim sojusznikom, że zostaną pogrzebani pod ruinami swoich miast w wyniku ataku nuklearnego. Jednak rosyjskie „Мы вас похороним!” oznacza raczej: „będziemy obecni przy tym, gdy będą was chować”, „przeżyjemy was”. Jak wyjaśniał później sam Suchodriew, Nikita Chruszczow miał na myśli, że na tym polega logika dziejów: jeden ustrój społeczny przemija i ustępuje miejsca innemu, kiedyś socjalizm zwycięży nad kapitalizmem. Wystarczyło jednak nieco może zbyt dosłowne tłumaczenie i fakt, że zdanie było cytowane przez zachodnie media jako samoistna całość, w oderwaniu od pełnej wypowiedzi („Czy się wam to podoba, czy nie, historia jest po naszej stronie. Pochowamy was”), aby doprowadzić do zaostrzenia stosunków na linii Wschód  ̶ Zachód. Ot, niełatwe jest życie tłumacza i niemała odpowiedzialność wiąże się z tym zawodem...